تاثیر ویژگی های روانی-اجتماعی کار بر بهزیستی حرفه ای: نقش تعدیلگر تجارب بازیابی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه مازندران

2 دانشیار دانشگاه مازندران

3 کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه مازندران

4 کارشناس ارشد مدیریت تحول، دانشگاه مازندران

چکیده

امروزه، ویژگی­های روانی- اجتماعی کار از عوامل تأثیرگذار بر نگرش­ها و رفتارهای کارکنان در محیط کار است. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین ویژگی‌های روانی- اجتماعی کار با بهزیستی حرفه‌ای و تبیین نقش تعدیل­گر تجارب بازیابی است. این پژوهش، دارای ماهیت کاربردی است و از نظر گردآوری داده­ها جزء پژوهش­های توصیفی-پیمایشی، از نوع همبستگی محسوب می­شود. جامعه آماری پژوهش حاضر، کارکنان شرکت نکا چوب مازندران شامل 680 نفر می­باشد و داده­های پژوهش از طریق نمونه­گیری تصادفی ساده از  257 نفر جمع­آوری شد. برای سنجش متغیرها از پرسش‌نامه‌های استاندارد استفاده شد و پایایی آنها با استفاده از روش آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. برای آزمون فرضیه­های تحقیق از مدل­سازی معادلات ساختاری و نرم­افزار پی ال اس استفاده شد. یافته­ها نشان داد که ویژگی‌های روانی-اجتماعی کار بر بهزیستی حرفه‌ای تأثیر مثبت و معنی­داری دارد و اثر تعدیل­گر تجارب بازیابی کارکنان بر رابطه بین این دو متغیر تأیید نشد. سازمان­هایی که با توجه به ماهیت وظایفشان دارای مشاغل دشوار می­باشند(مانند حفاظت منابع طبیعی)، می­توانند برای حفظ و ارتقای بهزیستی کارکنان خود از یافته­های این پژوهش بهره بگیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of psycho-social work characteristics on occupational well-being: The role of moderating recovery experiences

نویسندگان [English]

  • mohsen alizadeh 1
  • abolhassan hosseini 2
  • Ali aminimajd 3
  • farideh anvari 4
1 Assistant Professor, University of Mazandaran
2 Assistant Professor, University of Mazandaran
3 University of Mazandaran,,
4 University of Mazandaran ,babolsar, iran
چکیده [English]

Today, psychosocial work characteristics are factors influencing the attitudes and behaviors of employees in the workplace. The purpose of this study is to investigate the relationship between psychosocial work characteristics and occupational well-being as well as to explain the role of moderating recovery experiences. This research is based on the purpose of the applied research and in terms of data collection, is a descriptive-survey research of correlation type. The statistical population of the research was 680 employees of Nekachoub Company of Mazandaran province. The data were collected through simple random sampling from 257 people. To measure variables, standard questionnaires were used in the field of psychosocial work characteristics, Occupational well-being and recovery experiences and their reliability was confirmed by Cronbach's alpha method. Structural Equation Modeling and PLS software were used to test the research hypotheses. Findings showed that psychosocial characteristics of work have a positive and significant effect on occupational well-being and the moderating effect of employee recovery. Organizations that have difficult jobs due to the nature of their duties (such as natural resource protection) can use the findings of this study to maintain and improve the well-being of their employees.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Psycho-social work characteristics
  • Occupational Well-being
  • Recovery
احمدوند، زهرا؛ حیدری­نسب، لیلا و شعیری، محمدرضا. (1391). تبیین بهزیستی روان‌شناختی بر اساس مؤلفه­های ذهن آگاهی، فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت، دوره 1، شماره 2, 69-60.
جهانبازی، رضا و لطفی­زاده، مسعود. (1398). بررسی رابطه بین رفتار حرفه­ای و بهزیستی شغلی پرستاران شاغل در بیمارستان‌های آموزشی شهرکرد، فصلنامه بیمارستان، دوره 18، شماره 1، 53-43.‎
چهاردولی، سمیه؛ معتمدزاده، مجید؛ سلطانیان، علیرضا و گل­محمدی، رستم (1394). ارتباط عوامل استرس‌زای روانی–اجتماعی کار ساختار سازمانی و رضایت شغلی کارکنان بانک، فصلنامه بهداشت و ایمنی کار، سال پنجم، شماره 4، 58-47.
سلیمی، سیدحسین؛ آزادمرزآبادی، اسفندیار و عابدی درزی، محمد (1391). بررسی سلامت روانی و رابطه آن با فرسودگی شغلی و رضایت از زندگی کارکنان یک دانشگاه نظامی، مجله طب نظامی. دوره 14، شماره 4، 281-276.
طباطبایی، شهاز؛ خانی جزنی، رضا و قانع، سعید. (1396). نقش سن و سابقه کار در خستگی، سلامت و بهزیستی اجتماعی کارکنان مطالعه موردی: کارکنان حمل و نقل ریلی ایران، فصلنامه بهداشت کار و ارتقا سلامت، دوره 1، شماره 1، 32-19.‎
فتحی مظفری، رسول؛ علیزاده، گلاویژ (1395). بررسی مؤلفه‌های بهزیستی روان‌شناختی "ریف" در نهج‌البلاغه، فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، دوره 4،شماره14، 72-55.‎
کاهه، داوود؛ هیودی، طیبه. (1391). رضایت شغلی و سلامت روان. پایش، دوره11، شماره 3، 397-391.‎
میکائیلی منیع، فرزانه (1389). ساختار عاملی مقیاس بهزیستی روانشناختی ریف در بین دانشجویان دانشگاه ارومیه،  فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی، دوره 5، شماره 18، 165-143.
نعامی، عبدالزهرا؛ شمسی، مرجان؛ هاشمی، سید اسماعیل و بشلیده، کیومرث (1393). نقش تعدیلگر بهزیستی حرفه­ای در رابطه خشنودی شغلی و سرمایه روان شناختی با خلاقیت سازمانی، مطالعات روانشناختی صنعتی و سازمانی، دوره 1، شماره 2, 88-71.
 
Bakker, A. B., & Geurts, S. A. E. (2004). Toward a dual-process model of work-home interference. Work and Occupations, 31(3), 345-366.
Cheng, Y. W., Hopkins, L. M., Laros Jr, R. K., & Caughey, A. B. (2007). Duration of the second stage of labor in multiparous women: maternal and neonatal outcomes. American journal of obstetrics and gynecology196(6), 585-e1.
Chin, W. (1998). The partial least squares approach for structural equation modelling, In Marcoulides, G. A. (Ed.), Modern Methods for Business Research, Lawrence Erlbaum Associates, London: 295‐ 336.
De Jonge, J. (2020). What makes a good work break? Off-job and on-job recovery as predictors of employee health. Industrial health58(2), 142-152.
Demerouti, E., Bakker, A.B., Nachreiner, F., & Schaufeli, W.B. (2001). The job demandsresources model of burnout. Journal of Applied Psychology, 86, 499-512.
Eurofound (2018), Burnout in the workplace: A review of data and policy responses in the EU, Publications Office of the European Union, Luxembourg.
Fergusson, D. M., McLeod, G. F. H., Horwood, L. J., Swain, N. R., Chapple, S., & Poulton, R. (2015). Life satisfaction and mental health problems (18 to 35 years). Psychological medicine45(11), 2427-2436.
Foreard, M. J. C & Seligman, M. E. P. (2012). Seeing the glass half full: A review of the causes and consequences of optimism. Critiques Psychologies, 18 (2), 107-120.
Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error, Journal of Marketing Research, 18(1): 39- 50.
Getanda, E. M., Papadopoulos, C., & Evans, H. (2015). The mental health, quality of life and life satisfaction of internally displaced persons living in Nakuru County, Kenya. BMC Public Health15(1), 755.
Geurts, S. A. E and Sonnentag, S. (2006). Recovery as an explanatory mechanism in the relation     between acute stress reactions and chronic health impairment. Scandinavian Journal ofWork, Environment and Health, 32, 482_492.
Godin, I., Kittel, F., Coppieters, Y., & Siegrist, J. (2005). A prospective study of cumulative job stress in relation to mental health. BMC public health5(1), 67.
Herr, R. M., Li, J., Loerbroks, A., Angerer, P., Siegrist, J., & Fischer, J. E. (2017). Effects and mediators of psychosocial work characteristics on somatic symptoms six years later: Prospective findings from the Mannheim Industrial Cohort Studies (MICS). Journal of psychosomatic research98, 27-33.
Hobfoll, S. E. (1998). Stress, culture and community: The psychology and physiology of stress. New York: Plenum Press.
Kim, J. Y., Kim, J. Y and Miner, a. S. (2009). Organizational Learning from Extreme Perform Experience: The Impact of Success and Recovery Experience. Organization Science, 20(6), 958–978.
Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities, Educational and Psychological Measurement, 30(3): 608- 610.
Leitner, K., & Resch, M. G. (2005). Do the effects of job stressors on health persist over time? A longitudinal study with observational stressor measures. Journal of Occupational Health Psychology10(1), 18.
Lindstro¨m, K., Elo, A.L., Skogstad, A., Dallner, M., Gamberale, F., Hottinen, V., et al. (2000). User’s guide for the QPSNordic. General Nordic Questionnaire for psychological and social factors at work. TemaNord 603. Copenhagen: Nordic Council of Ministers.
Lundberg, U. (2005). Stress hormones in health and illness: The roles of work and gender. Psychoneuroendocrinology, 30, 1017_1021.
Magner, N. Welker, R.B. Campbell, T.L. (1996). Testing a model of cognitive budgetary participation processes in a latent variable structural equations framework. Accounting and Business Research,35(9), 41-50.
McEwen, B. (1998). Protecting and damaging effects of stress mediators. New England Journal Medicine, 338, 171_179.
Meijman, T. F., & Mulder, G. (1998). Psychological aspects of workload. Handbook of Work and Organizational Psychology. Volume, 2.
Navarro-Carrillo, G., Alonso-Ferres, M., Moya, M., & Valor-Segura, I. (2020). Socioeconomic Status and Psychological Well-Being: Revisiting the Role of Subjective Socioeconomic Status. Frontiers in Psychology11, 1303.
Parkes, K. R., Mendham, C. A., & von Rabenau, C. (1994). Social support and the demand–discretion model of job stress: Tests of additive and interactive effects in two samples. Journal of Vocational Behavior44(1), 91-113.
Pereira, D., & Elfering, A. (2014). Social stressors at work, sleep quality and psychosomatic health complaints—a longitudinal ambulatory field study. Stress and Health30(1), 43-52.
Plaisier, I., de Bruijn, J. G., de Graaf, R., ten Have, M., Beekman, A. T., & Penninx, B. W. (2007). The contribution of working conditions and social support to the onset of depressive and anxiety disorders among male and female employees. Social science & medicine64(2), 401-410.
Qiu, H., Bures, R., & Shehan, C. L. (2012). The inconsistent mediating effects of psychosocial work characteristics on the education–health relationship. Social Science & Medicine75(8), 1539-1546.
Rashid, T. & Seligman, M. E. P. (2013). Positive psychotherapy in current psychotherapies (10th Ed.). By R. J. Cursing, & D. W. Belmont. CA: Cen gage.
Russo, M., Lucifora, C., Pucciarelli, F., & Piccoli, B. (2019). Work hazards and workers' mental health: an investigation based on the fifth European Working Conditions Survey. La Medicina del lavoro110(2), 115-129.
Sanne, B., Mykletun, A., Dahl, A. A., Moen, B. E., & Tell, G. S. (2005). Testing the job demand-control-support model with anxiety and depression as outcomes: The Hordaland health study. Occupational Medicine, 55, 463e473.
Siegrist, J, Wahrendorf, M, Von dem Knesebeck‌, O, Jürges, H and Börsch-Supan, A. (2007). Quality of work, well-being, and intended early retirement of older employees' baseline result from the SHARE Study. The EuropeanJournal of Public Health, 17(1), 62-68.
Siegrist, J., & Wege, N. (2020). Adverse Psychosocial Work Environments and Depression–A Narrative Review of Selected Theoretical Models. Frontiers in Psychiatry11, 66.
Siltaloppi, M, Kinnunen, U and Feldt, T. (2009). Recovery experiences as moderators between psychosocial work characteristics and occupational well-being. Work & Stress, 23(4), 330–348.
Silva, L. S and Barreto, S. M. (2012). Adverse psychosocial working conditions and poor quality of life among financial service employees in Brazil. Journal of occupationalhealth, 54(2), 88-95.
Sonnentag, S., & Fritz, C. (2015). Recovery from job stress: The stressor‐detachment model as an integrative framework. Journal of Organizational Behavior36(S1), S72-S103.
Sonnentag, S & Fritz, C. (2007). The Recovery Experience Questionnaire: Development and validation of a measure for assessing recuperation and unwinding from work. Journal of Occupational Health Psychology, 12, 204-221.
Sonnentag, S., & Bayer, U.-V. (2005). Switching off mentally: Predictors and consequences of psychological detachment from work during off-job time. Journal of Occupational Health Psychology, 10, 393-414.
Sonnentag, S., & Zijlstra, F.R.H. (2006). Job characteristics and off-job time activities as predictors of need for recovery, well-being and fatigue. Journal of Applied Psychology, 91,330-350.
Sonnentag, S., Binnewies, C., & Mojza, E. (2008). Did you have a nice evening? A day-level study of recovery experiences, sleep, and affect. Journal of Applied Psychology, 93, 674-684.
Sonnentag, S., Venz, L., & Casper, A. (2017). Advances in recovery research: What have we learned? What should be done next? Journal of occupational health psychology22(3), 365.
Virtanen, A., De Bloom, J., & Kinnunen, U. (2019). Relationships between recovery experiences and well-being among younger and older teachers. International Archives of Occupational and Environmental Health93(2), 213-227.
Voydanoff, P. (2004). The effects of work demands and resources on work-to-family conflict and facilitation. Journal of Marriage and the Family, 66, 398e412
Wetzels, M., Odekerken-Schroder, G. & Oppen, V. (2009). Using PLS path
modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and
empirical illustration, MIS Quarterly
, 33(1): 177- 195.
Zacher, H., & Schmitt, A. (2016). Work characteristics and occupational well-being: the role of age. Frontiers in psychology7, 1411.